لاستیک دوچرخه یکی از قطعاتی است که بیشتر از سایر قطعات دچار استهلاک می‌شود. لاستیک مناسب و با کیفیت علاوه بر فراهم کردن یک سواری دلچسب می‌تواند شما را از پنچری‌های مکرر خلاص کند. لاستیک‌ها معمولا از سه قسمت اصلی تشکیل شده‌اند، که در تمام لاستیک‌ها مشترک هستند. این بخش‌ها عبارتند از:
- ساختمان لاستیک
- آج
- ساختار لبه لاستیک (طوقه لاستیک)
- قسمت های اصلی لاستیک
- ساختمان لاستیک
این بخش، ساختار اصلی لاستیک را ایجاد می‌کند. که با عنوان بدنه لاستیک هم شناخته شده است.
این قسمت که معمولا از رشته های بافته شده از جنس نایلون ساخته می شود، تحت زاویه ۴۵ درجه نسبت به روکش سطحی لاستیک قرار گرفته است.
درواقع این زاویه و نحوه قرار گیری، منجر به بالا رفتن استحکام لاستیک خواهد شد.
البته لازم به ذکر است، ساختمان لاستیک در تراکم های مختلف بافته می شود.
جهت سنجش تراکم رشته ها از واحدی به نام رشته بر اینچ یا TPI (Thread Per Inch) استفاده می شود و معمولا عدد ایده آل برای TPI برابر ۶۷ بوده که علاوه بر مقاومت و استحکام لازم، انعطاف و مقاومت مناسبی را خواهد داشت.
- آج
هرچه تعداد و عمق آج‌ها بیشتر باشند، مقاومت غلتشی و تعادل بیشتر است و در نتیجه از سرعت کاسته می‌شود. بنابراین آگاهی از انواع آج‌ها، به انتخاب درست لاستیک کمک بسزایی خواهد کرد:
شیارهای روی هر تایر یکی از موضوعات مهم برای تایرهای آجدار در دوچرخه ها می باشد، به گونه ای که یک اختلاف کوچک در طرح شیارها می تواند تفاوت های قابل ملاحظه ای در نوع استفاده از دوچرخه را داشته باشد.
انواع آج لاستیک
سطح لاستیکی صاف
لاستیک هایی که از آج های خیلی کم عمق و کم تراکم برخوردارند، برای عبور در شهر استفاده می گردد. این لاستیک ها اصولا برای سطوح صاف و سخت مانند آسفالت مناسب بوده و در ضمن شیارهای v شکل روی آن ها منجر به حفظ تعادل دوچرخه در مسیر هایی نظیر پیچ ها و یا مسیر های خیس می گردد.
سطح لاستیکی نیمه صاف
این لاستیک ها نسبتا صاف بوده که منجر به سرعت و شتاب بیشتر دوچرخه می شود. زیرا در هنگام حرکت در مسیر مستقیم، تنها قسمتی که به طور مستقیم روی آسفالت قرار می‌گیرد، مرکز لاستیک است. اما در کناره لاستیک، آج‌هایی قرار گرفته شده که به حفظ تعادل دوچرخه در پیچ ها کمک خواهد کرد.
سطح لاستیکی با آج های معکوس
منظور از آج معکوس، نحوه قرار گیری آج روی سطح لاستیک می باشد. به گونه ای که درتمام لاستیک ها، برجستگی آج ها به سمت بیرون بوده و موجب ایجاد مقاومت غلتشی می گردد، اما در این لاستیک ها، شیار آج ها به سمت داخل می باشد. همین امر موجب ناصاف بودن سطح لاستیک می گردد. این لاستیک ها به نسبت لاستیک های نیمه صاف مقاومت غلتشی بیشتری دارند. معمولا این لاستیک ها برای کسانی مناسب است که می‌خواهند از دوچرخه برای حرکت بر سطوح هموار و نسبتا ناهموار استفاده نمایند.
سطح لاستیک با آج های برجسته
این لاستیک ها که معمولا در دوچرخه های کوهستان مورد استفاده قرار می‌گیرند، دارای الگوهای مختلفی هستند که هر کدام عملکرد خاص خود را دارند. برای مثال برجستگی های کوچک تر و کوتاه تر، موجب سرعت بیشتر دوچرخه و صرف انرژی کمتر در هنگام رکاب زدن در سطوح سفت می شوند، اما در زمین‌های نرم، حفظ تعادل مطلوبی نداشته و لیز می خورند. در حالی که، برجستگی‌های عمیق تر و بزرگتر برای سطوح نرم و گل آلود به علت مقاومت غلتشی بالا، عملکرد بهتری از خود نشان می دهند. اما لاستیک های پهن تر با آج های بزرگتر، در هنگام حرکت روی سطوح نرم و یا گلی، فشار کمتری به سطح وارد کرده و کمتر در سطح فرو می روند، بنابراین برای حرکت و چرخش آن ها در این سطوح، به انرژی کمتری نیاز خواهیم داشت. اما این لاستیک ها در سطوح صاف ممکن است دچار لغزش گردند.
آج های لاستيک عقب و جلو
آج های چرخ جلو براي كشش در پيچ‌ها طراحي شده است و آج های لاستیک عقب برای انتقال بهينه قدرت چرخ و كنترل چرخ عقب دوچرخه است.
- ساختار لبه لاستيک
منظور از لبه لاستيک، جاييست که لاستيک روي طوقه چرخ سوار مي‌شود. فشار هواي درون لاستيک موجب مي‌شود تا لبه‌هاي لاستيک کاملا روي طوقه قرار بگيرند. لبه‌هاي لاستيک را معمولا در دو نوع تاشو و تانشدني تقسيم مي‌کنيم. لبه‌هاي تاشو عموما از مواد انعطاف پذيري مانند کولار، نايلون و يا آراميد ساخته مي‌شوند. در حاليکه در ساخت لبه‌هاي تا نشدني معمولا از ترکيباتي نظير استيل استفاده شده که موجب وزن بيشتر لاستيک در مقايسه با لبه‌هاي تاشو مي‌شود. لاستيک‌هايي با لبه‌هاي تاشو از نظر وزن کمتر و حمل آسانتر معمولا از محبوبيت بيشتري برخوردارند.
- زمان خرید لاستیک های جدید
علائم زیر نشان می دهد که زمان خرید لاستیک های جدید دوچرخه است:
- لبه های آج لاستیک بطور قابل ملاحظه ای فرسوده و صاف شده است.
- کنترل دوچرخه شما به طرز چشمگیری بدتر شده است.
- آج لاستیک شما گرد یا ناهموار به نظر می رسد.
- متوجه شیارهایی در دیوار کناری لاستیک می شوید.
- لاستیک شروع به ترک خوردن یا پوسته پوسته شدن از آج ها یا دیوارهای کناری می کند.
- متوجه یک انحراف در لاستیک می شوید (ناشی از یک لایه آسیب دیده در زیر دیوار خارجی)
- متوجه می شوید لاستیک ذره ذره در حال از بین رفتن است. هنگام عبور از مسیرهای مرطوب قطعاتی از پوسته لاستیک به زمین می چسبد.
- متوجه بسیاری برش های کوچک روی لاستیک می شوید. ممکن است خرده های شیشه یا قطعات ریز در لاستیک فرو رفته باشد.
- نشانگرهای سایش، معمولاً یک یا دو گودی کوچک روی لاستیک، از بین می روند. (همه لاستیک ها نشانگر سایش ندارند.)
- انواع لاستیک های مناسب دوچرخه
لاستیک های تیوب دار
لاستیک های تیوب‌دار از نمونه لاستیک های استاندارد بوده که روی تايرها و روی طوقه قرار می گيرند.
از مزایای تاير های دارای تيوب می توان به قيمت پايين تر و توليد در سايزهای مختلف اشاره كرد.
البته امروزه از انواع مختلفی از تيوب ها استفاده می شود.
لاستيک های تيوب لس ( Tubeless )
در واقع نحوه قرارگیری این نوع از لاستیک ها به این صورت است که لبه های تایر در قسمت اتصال به طوقه در اثر فشار هوا، طوری روی هم قفل می شوند که نیازی به قرار دادن تیوب در داخل تایر نمی باشد. در واقع حاشیه دور تایر با فشار باد تایر مانند یک درزگیر عمل کرده و با محکم شدن روی دیواره طوقه مخصوص تیوبلس استاندارد، امکان خروج هیچ هوایی را به خارج تایر نخواهد داد. لاستیک های تیوبلس سوپاپ مخصوصی دارند و از نوعی لاستیک خام ( شیمل ) در لایه داخلی آنها استفاده می شود که احتمال پنچری را به حداقل می رساند. نصب لاستیک تیوبلس نیازمند تجربه و تخصص است. از مزایای این تایر می‌توان به سواری با فشار هوای پایین داخل تایر، افزایش سطح تماس تایر با زمین و حذف تیوب، که می‌تواند باعث پنچری شود و کم شدن وزن دوچرخه اشاره کرد.
لاستیک‌های تاشو
اين لاستيک ها به جای سيم دارای مهره آراميد فيبر هستند كه لاستيک را سبک و تاشو می‌نماید. كه برای حمل و نقل نيز آسان تر است. در واقع این لاستیک ها برای دوچرخه سواران جاده و كوهستان مناسب می باشد. البته لازم به ذکر است که اين لاستيک ها نسبت به گونه های دیگر لاستیک از قیمت بیشتری ride-tour تایر- بین-شهری برخوردار می باشد.
لاستیک های ميخ دار
اين لاستیک ها اغلب از ميخ های آلومينيومی و فولادی ساخته شده است و برای حرکت دوچرخه در زمين های يخ زده و برفی مناسب می باشد، زیرا دارای اصطکاک بیشتری هستند. حتی به دلیل نوع عملکرد لاستیک های میخ دار آن ها را با عنوان لاستیک میخ دار هم می شناسند.
لاستیک های مقاوم در برابر پنچری
اين لاستیک ها برای دوچرخه سواری با سرعت بالا مناسب نمی باشد. در این نوع از لاستیک های دوچرخه، يك تسمه باريک از جنس فيبر آراميد برای مقاومت در برابر سوراخ شدن بر روی دوچرخه قرار گرفته است تا لاستیک در برابر پنچری مقاوم باشد. البته امروزه نوارهايی از جنس آراميد ساخته شده تا بتوان هر لاستیک را به نوعی به لاستیک ضد پنچری تبديل كرد.
لاستیک های لوله ای
لاستیک های لوله‌ای بر اساس افزایش کارایی ساخته می شوند، به این صورت که تیوب درون جداره داخلی تایر دوخته شده و سپس روی طوقه چسبانده می شود. این نوع تایرها در اصل برای دوچرخه های مسابقات جاده‌ای استفاده می‌شود. زیرا تعویض سریع تایر و تیوب در این نوع دوچرخه ها هزینه بر و مشکل می باشد.
- سایز مناسب تایر برای دوچرخه
شما باید بدانید که چرخ های شما در چه اندازه است تا بتوانید لاستیک های متناسب داشته باشید. به لاستیک های موجود در دوچرخه خود نگاهی بیندازید تا اندازه آن را بدانید.
شماره اول قطر تایر است. مثلا 20in ٬ 24in ٬ 26in ٬ …… .جستجوی لاستیک جدید خود را با این شماره شروع کنید. خرید تایر با قطر نادرست ، نصب آن روی چرخ شما را غیرممکن خواهد کرد.
شماره دوم عرض تایر است. کمی فضای بازی برای عرض دارید. برخی از سوارکاران برای اینکه تا حدی سواری آرام تری داشته باشند، لاستیک های پهن تر را انتخاب می کنند.
مطابق شکل زیر، سایز لاستیک دوچرخه بصورت حاصل ضرب دو عدد نشان داده می شود. قطر این لاستیک 26 اینچ و پهنای آن 2.10 اینچ است.
